Breda, Stad in een Park

Op weg naar het stadskantoor van de gemeente Breda vind ik als voetganger slalommend mijn weg langs de wegwerkzaamheden. Overal liggen rioolbuizen en warmteleidingen, de ondergrondse wereld voor even zichtbaar vanuit de bovengrondse wereld. “Zou de straat er straks groener uitzien dan voorheen?” Vraag ik me af, onderweg naar mijn gesprekspartners Tom Rozendal en Rombout van Ekkelen, beide werkzaam bij de gemeente Breda.

 

Kleiner denken om groot te worden

Ik ben voorbereid op een gesprek over de openbare ruimte van de stad, de prachtige beekdalen en bossen rondom de stad en hoe die samenkomen in een netwerk van groene routes.

Maar tot mijn verrassing hebben we het binnen een paar minuten over een kleinere schaal. Oneindig veel kleiner zelfs: de schaal van de bacterie. Dat zit namelijk zo. Rombout vertelt over het belang van de eerste paar jaren van een opgroeiende peuter om veel in aanraking te komen met groen. “Bloemen, planten, kruiden, aarde. Vieze vingers maken, proeven, dat contact tussen kind en natuurlijk systeem is wezenlijk voor de ontwikkeling van het immuunsysteem, waar je het een leven lang mee moet doen. Er is steeds meer onderzoek dat uitwijst naar het belang van natuur voor opgroeiende kinderen. Of juist de gevolgen van het gebrek eraan, zoals de toename van allergieën.” Ik wist dat groen veel gezondheidsbaten heeft, maar dit was voor mij ook nieuw. Ik vraag of de Nederlandse wetenschap hierin vooroploopt. “Nog niet”, is het antwoord van Rombout, “we zien landen als Finland en Australië hier nu gidswerk in verrichten, gevolgd door België”.

Dit wetende, ben ik benieuwd welke rol de gemeente voor zichzelf weggelegd ziet met deze vernieuwende inzichten. Breda ziet hierin in elk geval de bevestiging van het belang van groene schoolpleinen. Voor bewustwording van de burgers is er weinig capaciteit. En het is ook de vraag of deze inzichten wellicht eerst nog meer moeten doorwerken in de gezondheidssector. Dan zou op termijn de GGD bijvoorbeeld burgercommunicatie kunnen oppakken over het belang van spelen in het natuurlijke groen.

 

Een groenblauwe dooradering van de stad

Het begrip ‘natuurlijk groen’ is een mooie brug naar de grotere schaal. De schaal van de Stad in het Park. “Wat kenmerkt in en rondom Breda het natuurlijk systeem”,  wil ik graag weten? Rombout schetst het beeld. “Breda ligt in een gebied waar meerdere beken samenkomen. Het is hier een rijke aaneenschakeling van gradiënten tussen klei- en zandgronden, met nattere en drogere delen.” Deze ligging, in combinatie met de verschillende bossen rondom de stad, maakt dat Breda een aantal jaren geleden zichzelf heeft uitgeroepen tot een ‘Stad in het Park’. Die ambitie maakt schatplichtig. De gemeente werkt op vele fronten samen met haar partners om de slogan waar te maken. Een voorbeeld hiervan is de sterke sturing op openbaar groen in nieuwbouw projecten. “Projectontwikkelaars vragen ons: ‘wat wil je dan precies?’ We mogen daar best directief in zijn, een duidelijke norm stellen. Tegelijkertijd doet dat niet altijd recht aan de diversiteit aan wijken, die maakt dat je soms iets extra’s kan doen en soms iets minder”, geeft Tom Rozendal aan. Ook in de bestaande openbare ruimte stuurt de gemeente aan op vergroening, met als uitgangspunt 10% meer groen terugbrengen bij iedere reconstructie die plaatsvindt.

 

Wijkdeals stimuleren lokale gemeenschappen

Breda zet ook volop in op vergroening van privaat terrein. Niet door te prediken voor meer groen en minder tegels, maar door praktische regelingen en diensten aan te bieden aan woningcorporaties en bewoners. Zo zijn er al zo’n 600 wijkdeals gesloten over vergroening van openbare ruimte waarvan bewoners het beheer op zich nemen. “Dat kan al vanaf een groepje van 3 of 4 bewoners, maar we zien ook grotere initiatieven waarbij een buurt het beheer van een half park op zich neemt. Het is prachtig om te zien dat rondom deze plekken overal gemeenschappen ontstaan. In die zin is groen misschien wel meer een middel dan een doel”, geeft Tom aan.

 

Recreatieve druk

Ik ben tot slot benieuwd hoe de verbinding van het groen ín de stad naar het groen óm de stad werkt. En hoe de gemeente daarin samenwerkt met de natuurbeheerders, het waterschap en de provincie. Welke uitdagingen zijn er op het schaalniveau van het groen óm de stad?

Het Waterschap is al volop bezig met het ecologisch herstel van het Markdal. Staatsbosbeheer kampt met de druk op de ruimte. Zelfs Rotterdammers komen in het weekend naar het Mastbos. Het beleid is daar nu: minder ruimte voor de auto en minder evenementen. Dus een rondje hardlopen: heel goed, maar rij niet eerst met de auto het bos in en organiseer geen wedstrijd. “Dit zijn hele begrijpelijke keuzes”, zegt Tom. “Tegelijkertijd heb je dan het risico van het waterbed effect: elders neemt de druk dan toe. We moeten dus met elkaar meer groene ruimte creëren. Dat hoeft niet allemaal beschermde natuur te zijn. Natuur inclusieve landbouw en houtproductie kunnen heel goed onderdeel zijn van de groene stadsranden. Dat past ook heel goed in de strategie van de provincie.”

 

Na het mooie en leerzame gesprek met Tom en Rombout steek ik buiten de straat weer over, inmiddels met de kennis dat bij de reconstructie van de straat hier tenminste 10% meer groen terugkomt dan er was. Leuk om dat in het voorjaar te komen aanschouwen!